Παρουσίαση του συνεδρίου «Πρόσφυγες στην Πιερία: Ένας αιώνας μνήμη»

«Πρόσφυγες στην Πιερία: Ένας αιώνας μνήμη»

Περιγραφή συνεδρίου
Το μεσημέρι της Κυριακής 3.12.2023 ολοκληρώθηκαν οι 8 συνεδρίες του συνεδρίου με θέμα «Πρόσφυγες στην Πιερία: Ένας αιώνας μνήμης» που διοργανώθηκε από τους «Φίλους Μουσείου Πόλης Κατερίνης» με την υποστήριξη του ΟΠΠΑΠ του Δήμου Κατερίνης. Τρεις ημέρες 1,2 & 3 Δεκεμβρίου γεμάτες από τις διανοητικές (και όχι μόνο) προσπάθειες των ανθρώπων που συμμετείχαν είτε σαν εισηγητές είτε σαν θεατές σε ένα μαραθώνιο γνώσης και αναστοχασμού γύρω από γνωστούς και άγνωστους τόπους της πρόσφατης ιστορίας μας. Καταβλήθηκε μεγάλη προσπάθεια από την οργανωτική και επιστημονική επιτροπή να καλυφθούν όσο το δυνατόν περισσότερες πλευρές του ζητήματος σχετικά με την προσφυγική μνήμη των τελευταίων 100 χρόνων, αλλά το θέμα είναι τόσο μεγάλο που σίγουρα απαιτεί περισσότερα από ένα συνέδρια και διεπιστημονικές προσεγγίσεις. Εντούτοις η συλλογική προσπάθεια τόσων ανθρώπων που αφιέρωσαν πολύ προσωπικό χρόνο και ενέργεια, οφείλει να συγκεντρωθεί σε έναν τόμο προκειμένου να αποτελέσει πηγή γνώσης για τις τρέχουσες και τις επόμενες γενιές. [..]

Το επιστέγασμα του συνεδρίου ήταν μια στρογγυλή τράπεζα με τρεις επιφανείς ακαδημαϊκούς και επιστήμονες το Στράτο Δορδανά, το Βλάση Αγτζίδη και τον Θεοδόση Κυριακίδη στην οποία έγινε μια απολογιστική συζήτηση με τη συντονιστική πρωτοβουλία του συντοπίτη μας και μέλους των Φίλων του Μουσείου Πόλης Κατερίνης, φέρελπι επιστήμονα Πέτρου Κώρη. Σε αυτήν τονίσθηκε η συμβολή του συνεδρίου τόσο στο ερευνητικό πεδίο γύρω από την καταγραφή της ιστορίας και της μνήμης των αλλεπάλληλων προσφυγικών ροών των πρόσφατων 100 χρόνων και των συνεπειών τους στην περιφέρεια της Πιερίας, όσο και στην ανάγκη να στηριχθούν από την «πολιτεία» οι προσπάθειες που γίνονται «από τα κάτω» για την έρευνα, καταγραφή, ερμηνεία και προβολή του πολιτισμικού μας αποθέματος. [..]

Συμμετείχαν με εισηγήσεις οι:
Βλάσης Αγτζίδης, Δρ Ιστορίας, συγγραφέας
Παρθενόπη Βέργου, υπ. Δρ τμ. Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Ιωάννα Γιδαράκου, Δρ. Οδοντιατρικής
Παναγιώτα Γκάτσιου, υπ. Δρ τμ. Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Αρχιμανδρίτης Διονύσιος Γκόλιας, Θεολόγος ΜΑ, Msc Ψυχολογίας, Υπ. Δρ Ιατρικής Α.Π. Θ.
Στράτος Δορδανάς, Επίκουρος Καθηγητής Ιστορίας, Τμ. Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α. Π. Θ.
Ελένη Ιωαννίδου, ιστορικός, Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Δ. Καλαμαριάς
Αντώνης Κάλφας, εκπαιδευτικός, συγγραφέας
Χρύσα Κοντάκη, ιστορικός-αρχαιολόγος, εμπειρογνώμων εφαρμογών πολιτισμού
Πέτρος Κώρης, υπ. Δρ Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας Α.Π.Θ
Βίκη Μανιάτη, Αρχιτέκτων Μηχανικός Α.Π.Θ, υπ. Δρ Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής
Νικόλαος Μισολίδης, MA Ιστορίας και Αρχαιολογίας Α.Π.Θ, επιστημονικός συνεργάτης Έδρας Ποντιακών Σπουδών Α.Π.Θ.
Γεωργία Μπακάλη, Δρ Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Α.Π.Θ
Αλεξάνδρα Νικολάρα, πτυχιούχος Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πάντειου Πανεπιστημίου
Πάρις Παπαγεωργίου, εκπαιδευτικός, Δρ Αρχαιολογίας Α.Π.Θ
Βασίλειος Πλατής, Δρ Ιστορίας και Αρχαιολογίας Α.Π.Θ
Γιάννης Ποικιλίδης, ερευνητής τοπικής ιστορίας, απόφοιτος Σ.Ε.Π του Ε.Α.Π
Νίκος Σαλπιστής, συντ. δικηγόρος, ερευνητής, συγγραφέας
Περικλής Σιβρής, εκπαιδευτικός, απόφ. Τμ. Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Χαράλαμπος Σιδηρόπουλος, Ιατρός Παιδοψυχίατρος, Θεραπευτής Οικογένειας–Ζεύγους, Κοινωνικοθεραπευτής – Ψυχοδραματιστής
Αθηνά Τσιγκαροπούλου, Δρ ΕΔΙΠ ΑΕΑΑ Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Νεότερης τέχνης
Ηλίας Τσολακίδης, Τεχνικός Δ/τής Ευρωπαϊκού Κολλεγίου Αθλητικών Επιστημών Πανεπ. Κολωνίας, ιδρυτικό μέλος Εθελοντικής Ομάδας Δράσης Ν. Πιερίας «Ο ΤΟΠΟΣ ΜΟΥ»
Νικόλαος Τσουμπάκης, Πρόεδρος της Θρακικής Εστίας Καβάλας, ιστορικός ερευνητής
Κατερίνα Χανδόλια, Αρχιτέκτων, μέλος του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Πιερίας
Μαρία Χρυσοχοΐδου, ΜΑ Διοιίκηση Πολιτισμικών Μονάδων, Προϊσταμένη Γ.Α.Κ Πιερίας
Τuncay Ercan Sepetcioğlu, Δρ Ιστορίας, καθηγητής Πανεπ. Αιδινίου
Ibrahim Dizman, συγγραφέας, λέκτορας Πανεπιστημίου Άγκυρας
Omer Asan, συγγραφέας, παραγωγός και εκδότης

Συντόνισαν στο συνέδριο οι:
Άρης Κασιμίδης, εκπαιδευτικός
Κυριάκος Χατζηκυριακίδης, επίκουρος καθηγητής επώνυμης Έδρας Ποντιακών Σπουδών Α.Π.Θ
Κωνσταντίνα Ρογκότη, αρχαιολόγος/μουσειολόγος, ΜΑ Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης Πανεπιστήμιου Σορβόννης (ParisIV) και Μουσειολογίας Σχολής Λούβρου (ÉcoleduLouvre, Paris)
Ματθαίου Όλγα, καθηγ. μουσικής, υπ. Δρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Θεοδόσιος Κυριακίδης, Δρ Νεότερης Ιστορίας του Παν. Δ. Μακεδονίας, επιστημ. συνεργάτης Έδρας Ποντιακών Σπουδών Α. Π. Θ, επισκ. λέκτορας Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος
Αντώνης Κάλφας, εκπαιδευτικός, συγγραφέας
Πέτρος Κώρης, υπ. Δρ Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας Α.Π.Θ

Πρόγραμμα Συνεδρίου

Παρασκευή 1 Δεκεμβρίου 2023
Έναρξη: 17:00
Χαιρετισμοί: 17:10 – 18:00

1η Συνεδρία
Ιστορικό Πλαίσιο
Συντονισμός: Άρης Κασιμίδης
• 18:00 – 18:20 Βλάσης Αγτζίδης, Πώς οι πρόσφυγες έγιναν πρόσφυγες. Μια μελέτη για τη δεκαετία 1912-1922 και την τελευταία φάση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
• 18:20 – 18:40 Αντώνης Κάλφας, Γραφές της προσφυγικής μνήμης. Ο λογοτεχνικός και αφηγηματικός λόγος των προσφύγων της Πιερίας (1921-2023) ως πηγή της ιστορίας (λογοτεχνία,  θέατρο, μαρτυρίες, απομνημονεύματα και αφηγήσεις). Καταγραφή-κριτική παρουσίαση-ανθολόγηση
• Διάλειμμα: 18:40 – 18:50

2η Συνεδρία
Πρόσφυγες και Εγκατάσταση
Συντονισμός: Όλγα Ματθαίου
• 18:50 – 19:10 Γεωργία Μπακάλη, Το έργο της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων στην αγροτική ύπαιθρο της Μακεδονίας. Μια αποτίμηση
• 19:10 – 19:30 Βασίλειος Πλατής, Πρόσφυγες στην Πιερία (1928-1932) στον αγώνα επιβίωσης και δημιουργίας
• 19:30 – 19:50 Tuncay Ercan Sepetcioğlu, Tracing an immigrant community: A brief history of migration from Katerini to Turkiye
• 19:50 – 20:10 Ibrahim Dizman, Omer Asan, «Ας στηριχτούμε στη φιλία, όχι στην εχθρότητα». Όψεις προσέγγισης της τραυματικής εμπειρίας της «ανταλλαγής» και στις δύο πλευρές του Αιγαίου.
• Συζήτηση: 20:10 – 20:45
Τέλος 1ης Ημέρας

Σάββατο 2 Δεκεμβρίου 2023
Έναρξη: 09:30 – 09:40

3η Συνεδρία
Εκκλησιαστικά Κειμήλια και Μουσειακά Τεκμήρια
Συντονισμός: Κωνσταντίνα Ρογκότη
• 09:40 – 10:00 Αρχιμ. Διονύσιος Γκόλιας, Η πνευματική παρακαταθήκη των προσφύγων των αλησμόνητων πατρίδων που εγκαταβίωσαν στην Πιερία
• 10:00 – 10:20 Νικόλαος Γραίκος, Προσφυγικές φορητές εικόνες στην Πιερία: Τεχνοτροπικές παρατηρήσεις και πολιτισμικές ερμηνείες
• 10:20 – 10:40 Αθηνά Τσιγκαροπούλου, Η διάσωση, διαχείριση και ανάδειξη της προσφυγικής μνήμης μέσα από τα κειμήλια (εκκλησιαστικά και κοσμικά) της Ιεράς Μητρόπολης Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος
• 10:40 – 11:00 Χρύσα Κοντάκη–Αθηνά Τσιγκαροπούλου, Το Μουσείο της Ένωσης Ποντίων Πιερίας: Προκλήσεις και προοπτικές
• Συζήτηση: 11:00 – 11:15
• Διάλειμμα: 11:15 – 11:30

4η Συνεδρία
Προσφυγικοί Συνοικισμοί και πολεοδομική εξέλιξη
Συντονισμός: Αντώνης Κάλφας
• 11:30 – 11:50 Κατερίνα Χανδόλια, Η πολεοδομική εξέλιξη της Κατερίνης, από την οθωμανική στη σύγχρονη πόλη
• 11:50 – 12:10 Βίκη Μανιάτη, Τα κτίρια της Κατερίνης: μια καταγραφή των κτιρίων της πόλης πριν και μετά την έλευση των προσφύγων μέχρι σήμερα,
• 12:10 – 12:30 Πάρις Παπαγεωργίου, Ο Συνοικισμός Ευαγγελικών Κατερίνης 1923-2023. Η ίδρυση και η διαδρομή μιας ετερόδοξης προσφυγικής κοινότητας
• 12:30 – 12:50 Γιάννης Ποικιλίδης, Οι προσφυγικοί συνοικισμοί των Ευαγγελικών και του Μυλαυλάκου ως ιδιαίτερες ακουστικές και θρησκευτικές κοινότητες
• Συζήτηση: 12:50 – 13:00

5η Συνεδρία
Ασθένειες, Λοιμώδη Νοσήματα και Περίθαλψη
Συντονισμός: Κυριάκος Χατζηκυριακίδης
• 13:00 – 13:20 Ιωάννα Γιδαράκου, Λοιμώδη νοσήματα του προσφυγικού πληθυσμού και ιατρική μέριμνα στην Πιερία την περίοδο του μεσοπολέμου
• 13:20 – 13:40 Νίκος Μισολίδης, Πολεμώντας τον μαύρο θάνατο των προσφύγων στον Μακρύγιαλο Πιερίας. Το Πρότυπο Μακεδονικό Πρόγραμμα της Near East Foundation
• Συζήτηση: 13:40 – 14:00
• Διακοπή: 14:00 – 17:00

6η Συνεδρία
Πρωτοβουλίες Κοινωνικής Μέριμνας
Συντονισμός: Θεοδόσιος Κυριακίδης
• 17:00 – 17:20 Νικόλαος Τσουμπάκης, Πρόσφυγες Γανοχώρων στην Πιερία και στην Καβάλα. Η συμβολή του Μητροπολίτη Γάνου και Χώρας Τιμόθεου Λαμνή στην εγκατάστασή τους
• 17:20 – 17:40 Ελένη Ιωαννίδου, Το προσφυγικό ορφανοτροφείο ”Όλυμπος” στη Μονή Αγίου Αθανασίου Σφηνίτσας
• Συζήτηση: 17:40 – 18:00

7η Συνεδρία
Νεοπρόσφυγες στην Πιερία (2015-έως σήμερα)
Συντονισμός: Πάρις Παπαγεωργίου
• 18:00 – 18:20 Ηλίας Τσολακίδης, Ο ρόλος των Κοινωνικών Δομών του Καπνικού Σταθμού Κατερίνης κατά τη διάρκεια της μεταναστευτικής κρίσης
• 18:20 – 19:05 Αλεξάνδρα Νικολάρα, Η Ιστορία & οι Δράσεις του Σωματείου ΠΕΡΙΧΩΡΗΣΙΣ, Περικλής Σιβρής Εκπαιδευτικά Προγράμματα Ενηλίκων Νεοπροσφύγων του Σωματείου ΠΕΡΙΧΩΡΗΣΙΣ στην Πιερία από το 2016 έως σήμερα, Χαράλαμπος Σιδηρόπουλος, Η διεπιστημονικότητα στο πλαίσιο μιας κοινοτικής ψυχοκοινωνικής παρέμβασης σε πρόσφυγες
• Συζήτηση: 19:05 – 19:35
• Τέλος 2ης ημέρας

Κυριακή 3 Δεκεμβρίου 2023
Έναρξη: 10:00 – 10:10

8η Συνεδρία
Σχέσεις γηγενών-προσφύγων και η ταραγμένη δεκαετία του 1940
Συντονισμός: Ελένη Ιωαννίδου
• 10:10 – 10:30 Νίκος Σαπλιστής, Όψεις της συμμετοχής των Ποντίων προσφύγων στην Εθνική Αντίσταση και το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας
• 10:30 – 10:50 Παρθενόπη Βέργου– Παναγιώτα Γκάτσιου, Βιογραφώντας τον Λεωνίδα Γιασημακόπουλο: από την προσφυγιά στη γερμανική Κατοχή
• 10:50 – 11:10 Πέτρος Κώρης, «Δύο πρόσφυγες εξηφανίσθησαν, εις δε γέρων ερρίφθη εις την πυράν να καή ζων»: Διαστάσεις βίας μεταξύ γηγενών και προσφύγων της Πιερίας, 1923-1945
• 11:10 – 11:30 Στράτος Δορδανάς, Ο Κούκος ως αντικομμουνιστικό προπύργιο: Οι άλλοι «αγωνιστές Εθνικής Αντίστασης», διεκδικήσεις και Δημόσια Ιστορία
• 11:30 – 11:50 Μαρία Χρυσοχοϊδου, Οι πρόσφυγες της Πιερίας μέσα από το αρχειακό υλικό του Τμήματος Γ.Α.Κ. Πιερίας
• Συζήτηση: 11:50 – 12:10
• Διάλειμμα: 12:10 – 12:30

Στρογγυλή Τράπεζα:12:30 – 13:30
Συντονισμός: Πέτρος Κώρης
• Συμμετέχοντες: Βλάσης Αγτζίδης, Στράτος Δορδανάς, Θεοδόσιος Κυριακίδης